ભારતમાં ઘણા શિવ મંદિરો આવેલા છે જે પોતાની આગવી વિશેષતાઓને કારણે પ્રખ્યાત છે. પરંતુ આજે અમે તમને એક એવી ગુફા વિશે જણાવવા જઇ રહ્યા છીએ, જે ભગવાન શિવના કારણે ખુબ જ પ્રચલિત છે.
હા મિત્રો આ ગુફામાં એક અલગ જ ઘટના બને છે જેના કારણે તે પ્રખ્યાત છે. આજે અમે તમારા માટે પોરબંદરની જાંબુવન ગુફા વિશે રસપ્રદ માહિતી લઈને આવ્યા છીએ. સૌરાષ્ટ્રના પ્રખ્યાત બરડા ડુંગરની તળેટીમાં બનેલી આ જાંબુવન ગુફા બહુ ઓછા લોકોએ જોઈ હશે.
પરંતુ ખરેખર દરેક વ્યક્તિએ આ સ્થળની મુલાકાત લેવી જ જોઈએ. અહીં તમને જમીન પર ગુફા જેવી જગ્યાની નીચે પથ્થરની સીડી અને તમે નીચે ઉતરતા જ એક પછી એક મોટા ઓરડાઓ જોવા મળશે.
તમને જણાવી દઈએ કે જાંબુવનની ભૂગર્ભ ગુફા પોરબંદર જિલ્લાના રાણાવાવથી 5 કિમી દૂર બરડા ડુંગરની ગોદમાં આવેલી છે. પુરાતત્વવિદો અને પુરાતત્વવિદો માટે આ એક રસપ્રદ સ્થળ છે. નામ સૂચવે છે તેમ, આ ગુફાનું નામ જાંબુવન નામના રીંછના નામ પરથી રાખવામાં આવ્યું છે.
તમે જાણતા જ હશો કે કૃષ્ણના અવતાર વખતે જાંબુવન નામનું રીંછ ભગવાન શિવના વિશિષ્ટ ઉપાસક હતા. તેથી આ ગુફામાં જાંબુવને અનેક શિવલિંગની સ્થાપના કરી, જેમાં પાતાળેશ્વર મહાદેવનું શિવલિંગ મુખ્ય છે અને તેનો કુદરતી રીતે અભિષેક કરવામાં આવ્યો છે.
કહેવાય છે કે પાણીના ટીપાંથી શિવલિંગ આપોઆપ બને છે. તેની પાછળની દંતકથા અનુસાર, જાંબવાને 108 શિવલિંગની પૂજા કરવાની હતી, પરંતુ એક રાત્રે તે ઘણા શિવલિંગ ન મળતાં તે ધ્યાન કરવા બેસી ગયો.
ભગવાન શિવ તેમનાથી પ્રસન્ન થયા અને તેમને વચન આપ્યું કે ઉપરથી ગુફાની અંદર પડતા પાણીના ટીપાઓથી શિવલિંગ બનાવવામાં આવશે અને આજે પણ જાંબુવન ગુફાની અંદર જઈએ તો આ રમણીય દ્રશ્ય જોવા મળે છે.
ગુફાની ટોચ પરથી પાણીના ટીપાં ગુફાના કાદવમાં બનેલા શિવલિંગ પર પડે છે. અને આ શિવલિંગો કુદરતી રીતે થતાં જ અદ્રશ્ય થઈ જાય છે.
જેમ અમરનાથમાં શિવલિંગ કુદરતી રીતે બરફમાંથી બને છે, તેવી જ રીતે જાંબુવન ગુફાઓમાં પાણીના ટીપાંમાંથી માટીનું શિવલિંગ બને છે. અને તે ભક્તોમાં ભારે આસ્થાનું સ્થાન છે. એટલું જ નહીં, આ ગુફામાંથી મળેલી સોના જેવી ચળકતી માટી પણ આકર્ષણનું કેન્દ્ર છે.
પોરબંદર થી 17 કિલોમીટર દૂર એક રાણાવાવ નામનું ગામ આવેલું છે. જ્યાં જાંબુવતી નામની એક ગુફા આવેલી છે. પુરાતત્વ ખાતા દ્વારા આ ગુફાની સારસંભાળ લેવામાં આવે છે. કારણ કે આ ગુફાની એક ખાસ વિશેષતા પણ છે.
જાંબુવતી ગુફાની અંદર જવા માટે પગથિયાનું પણ નિર્માણ કરેલ છે. અહીં બે ટનલ આવેલ છે જેના વિશે એવું માનવામાં આવે છે કે એક ટનલ દ્વારકામાં નીકળે છે અને બીજી જૂનાગઢમાં નીકળે છે.
આ જાંબુવતી ગુફા સાથે સંકળાયેલી એક કથા પણ પ્રચલિત છે. અહીં જાંબુવતી જાંબુવનની પુત્રી હતી. રામાયણમાં રામની મદદ કરવા માટે જાંબુવન નામનું પાત્ર આવે હતું.
રામાયણમાં જાંબુવન સેનાનો સેનાપતિ હતો. જાંબુવને રામને જણાવ્યું કે બધાને આ યુદ્ધમાં પોતાની વીરતા દેખાડવાનો મોકો મળ્યો.
પરંતુ મને મોકો ન મળ્યો તો રામ ભગવાને જણાવ્યું કે તમારી યુદ્ધ લડવાની ઈચ્છા દ્વાપર યુગમાં પૂર્ણ થશે. ત્યારબાદ વિષ્ણુ ભગવાને કૃષ્ણ અવતાર લીધો.તેમની આ ઇચ્છા માટે ભગવાન શ્રી કૃષ્ણએ જાંબુવન સાથે યુદ્ધ લડ્યા.
લડતા-લડતા જાંબુવનને ખબર પડી કે આ તો ભગવાન શ્રી કૃષ્ણ છે. આમ ભગવાને જાંબુવનને કહેલું વચન નિભાવ્યું અને જાંબુવન એ પોતાની હાર સ્વીકારી અને તેની પુત્રી જાંબુવતીનો હાથ ભગવાન શ્રી કૃષ્ણને સોંપ્યો.
આ ગુફામાં જાંબુવતીના કારણે યુદ્ધ થયું તેથી આ ગુફાનું નામ જાંબુવતી રાખવામાં આવ્યું.આ ગુફાની એક ખાસ વિશેષતા એ છે કે ઉનાળામાં તેમાં ઠંડકનો અનુભવ થાય છે.
પરંતુ સાથે સાથે પથ્થરમાંથી પાણી ટપક્યા કરે છે અને આ જ પાણી ટપકવાના કારણે શિવલિંગનો આકાર તૈયાર થઈ જાય છે. પહેલાં ધીમે ધીમે પાણી ટપકે છે અને ત્યારબાદ પાણી એકત્રિત થઈને શિવલિંગનું નિર્માણ થાય છે.
