ગાય મોટાભાગે ઘાસ અથવા અન્ય લીલી વસ્તુઓ ખાય છે, પરંતુ તેના દૂધનો રંગ સફેદ હોય છે. ક્યારેય વિચાર્યું છે કે આવું કેમ થાય છે. જો તમે વિજ્ઞાનના દૃષ્ટિકોણથી સમજો છો, તો તમે જોશો કે આ માટે ઘણી વસ્તુઓ જવાબદાર છે.
જેના કારણે દૂધ સફેદ દેખાય છે. 1 જુને વિશ્વ દૂધ દિવસ ઉજવવામાં આવે છે, આ પ્રસંગે જાણો દૂધનો રંગ સફેદ કેમ છે. દૂધ સફેદ દેખાવાનાં ઘણાં કારણો છે. ચાલો તેને એક પછી એક સમજીએ.
પ્રથમ કારણ, દૂધમાં ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ પ્રોટીન જોવા મળે છે, જેને કેસીન કહેવામાં આવે છે, આ પ્રોટીન દૂધના સફેદ દેખાવ માટે સૌથી વધુ જવાબદાર છે. આ સિવાય બીજું કારણ તેમાં રહેલ ચરબી છે. દૂધમાં જેટલું વધુ ફેટ હશે તેટલું જ તે સફેદ હશે.
હવે આનું ત્રીજું કારણ પણ સમજીએ. દૂધમાં રહેલા કેસીન પ્રોટીન અને ક્રીમના કણો પ્રકાશના કિરણોને પ્રતિબિંબિત કરે છે. આ સિવાય કેસીનમાં કેલ્શિયમની હાજરીને કારણે તેનો રંગ પણ સફેદ હોય છે. આ જ કારણ છે કે દૂધ સફેદ દેખાય છે. દૂધ કેટલું સફેદ હશે તેના માટે કેસીન કણો જવાબદાર છે.
દૂધ જેટલું પાતળું થશે તેટલું તેની સફેદી ગુમાવશે. તેને પ્રયોગથી પણ સમજી શકાય છે. ઘરમાં જે દૂધ આવે છે તે એકદમ સફેદ હોય છે, જો તમે તેમાં સતત પાણી ભેળવતા રહો તો ધીમે-ધીમે તેનો સફેદ રંગ ઊડી જાય છે.
એટલે કે તેમાં હાજર કેસીનના કણો ઘટે છે. તેથી જ તે થાય છે. દૂધના પણ ઘણા પ્રકાર છે. ઉદાહરણ તરીકે, આખું દૂધ સામાન્ય રીતે બાળકોને આપવામાં આવે છે, તેમાં માત્ર 3.5% ચરબી હોય છે.
આ સિવાય ડાયેટિંગ કરનારા લોકો આવા દૂધનો ઉપયોગ કરે છે, જેમાં માત્ર 2 ટકા ફેટ હોય છે. તે સ્કિમ્ડ મિલ્કમાંથી તૈયાર કરવામાં આવે છે. સ્કિમ મિલ્કમાં નિયમિત દૂધ કરતાં 45 ટકા ઓછી ફેટ હોય છે, પરંતુ તેમાં તમામ જરૂરી પોષક તત્વો હોય છે.
ગાયના દૂધમાં થોડો પીળો રંગ હોય છે.ગાયનું દૂધ શ્રેષ્ઠ ખોરાક છે. ગાયનું દૂધ માણસની શક્તિ અને શક્તિ વધારવા માટે શ્રેષ્ઠ માનવામાં આવે છે. દૂધમાં કેલ્શિયમની સાથે પ્રોટીન પણ જોવા મળે છે અને પ્રોટીનનો રંગ સફેદ હોય છે. ગાયના દૂધમાં કેરોટીન નામનું પ્રોટીન હોય છે, તેથી ગાયના દૂધમાં થોડી પીળીપણું જોવા મળે છે.
ભેંસનું દૂધ વધુ સફેદ હોય છે.વેટરનરી ઓફિસર ડૉ.ચંદ્રશેખરે જણાવ્યું કે ભેંસનું દૂધ ઘટ્ટ અને મલાઈ જેવું હોય છે, જેના કારણે દૂધમાંથી દહીં, ઘી, પનીર અને માવા બનાવી શકાય છે. ભેંસના દૂધમાં પણ પ્રોટીન જોવા મળે છે અને ભેંસમાં કેસીન નામનું પ્રોટીન હોય છે, જેના કારણે ભેંસના દૂધનો રંગ વધુ સફેદ હોય છે.
