શ્રી કષ્ટભંજન દેવ હનુમાનજી મંદિર ગુજરાતમાં આવેલું છે શ્રી રામના પ્રિય અને ભક્તોના દુ:ખ દૂર કરનાર ભગવાન હનુમાનનો મહિમા અજોડ છે તેમના વિવિધ સ્વરૂપો ભક્તોને સુખ પ્રદાન કરે છે.બજરંગબલીના આવા અનોખા સ્વરૂપની ઝલક ગુજરાતના સારંગપુર સ્થિત કષ્ટભંજન મંદિરમાં જોઈ શકાય છે અહીં હનુમાનજી મહારાજની જેમ પોતાની પ્રજાના તમામ દુ:ખ દૂર કરે છે.
કષ્ટભંજન હનુમાન મંદિર સારંગપુર અમદાવાદની ભાવનગર રેલ્વે લાઇન પર વોટાડ જંકશનથી લગભગ 12 માઇલ દૂર આવેલું છે મંદિરમાં હનુમાનજીની મજબૂત મૂર્તિ સ્થાપિત છે કષ્ટભંજન હનુમાન મંદિરની સ્થાપના 1905 વિક્રમ સંવતમાં કરવામાં આવી હતી.
આ મંદિરનો પાયો અશ્વિન કૃષ્ણ પક્ષની પાંચમના દિવસે નાખવામાં આવ્યો હતો નિષ્ણાતોના મતે લગભગ 200 વર્ષ પહેલા સ્વામી નારાયણ મંદિરની જગ્યા પર સત્સંગ કરતા હતા તે સમયે તેઓ બજરંગબલીની ભક્તિમાં મગ્ન હતા.
જ્યારે સ્વામી નારાયણને હનુમાનજીના તે દિવ્ય સ્વરૂપના દર્શન થયા બાદમાં મંદિર બનાવવામાં આવ્યું હતું કૃષ્ણ ભંજન હનુમાન મંદિરનું નિર્માણ સ્વામી નારાયણના ભક્ત ગોપાલાનંદ સ્વામીએ કરાવ્યું હતું.
તેમને અહીં સ્થાપિત બજરંગબલીના શક્તિશાળી સ્વરૂપની મૂર્તિ મળી મંદિર પ્રશાસન અનુસાર ભગવાન બજરંગબલીની મૂર્તિમાં બિરાજમાન છે મંદિરમાં મૂર્તિના અભિષેક સમયે સ્વામી ગોપાલાનંદે તેને સળિયાથી સ્પર્શ કર્યો ત્યારે જ મૂર્તિ જીવંત થઈ અને હલનચલન કરવા લાગી.
મંદિરમાં હનુમાનજીની પ્રભાવશાળી પ્રતિમા છે અહીં બજરંગબલી મહારાજાની જેમ જડ મૂછો સાથે બેઠેલા છે જ્યારે તેમની આસપાસ વાનર સેનાની ટુકડી છે મંદિરમાં જે સિંહાસન પર બજરંગબલી બિરાજે છે.
તેમાં 45 કિલો સોનું અને 95 કિલો ચાંદીનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો છે જ્યારે હનુમાનજીના મુગટમાં અસંખ્ય હીરા અને ઝવેરાત જડવામાં આવ્યા છે સિંહાસનની નજીક સોનાની ગદા મૂકવામાં આવી છે.
પ્રાચીન સમયમાં દરેક વ્યક્તિ શનિદેવના પ્રકોપથી પરેશાન હતા આ સંકટના નિવારણ માટે ભક્તોએ હનુમાનજીને પ્રાર્થના કરી ત્યારે જ બજરંગબલીએ શનિદેવને મારવાનું નક્કી કર્યું કારણ કે હનુમાનજી બ્રહ્મચારી હતા.
તે સ્ત્રી પર હાથ ન ઉપાડી શક્યો તેથી શનિદેવે તેનાથી બચવા માટે સ્ત્રીનું રૂપ ધારણ કર્યું ભગવાન શ્રી રામે હનુમાનજીને લોકોને શનિદેવના પ્રકોપથી મુક્તિ અપાવવાનો આદેશ આપ્યો હતો ત્યારબાદ હનુમાનજીએ અનિષ્ટના પ્રતીકને દૂર કરવાના ઉદ્દેશ્યથી શનિદેવનું દમન કર્યું.
તેણે શનિદેવને પગ નીચે બેસાડ્યા શનિદેવના અશુભ પ્રભાવથી બચવા માટે ભક્તો મંદિરમાં નારિયેળ ચઢાવે છે કહેવાય છે કે જ્યારે ભગવાન શ્રી સ્વામિનારાયણ સ્વધામ પધાર્યા ત્યારબાદ અનાદિમૂળઅક્ષરમૂર્તિ યોગીવર્ય સ.ગુ.શ્રી ગોપાળનંદ સ્વામી સત્સંગ-પ્રસારાર્થે વિચરણ કરતાં હતા.
ગોપાળનંદ સ્વામી ભક્તોની મનોવ્યથા સમજી ગયાં અને સ્વામીજીએ અનંત જીવોના દુ:ખ દૂર કરે તેવા શ્રી કષ્ટભંજન હનુમાનજીને પધારવવાનો તત્કાળ શુભ સંકલ્પ કર્યો સાળંગપુર ગામના પાદરામાં એક પાળિયા પર સ્વહસ્તે હનુમાનજીની મૂર્તિ દોરી.
આપી બોટાદ ગામનાં જ કાના કડિયાને બોલાવીને સુંદર આકર્ષક અને ભાવવાહી મૂર્તિ બનાવડાવી અને તાત્કાલિકપણે નવ્ય-ભવ્ય અને રૂપકડું મંદિર બનાવવામાં આવ્યું ગોપાળાનંદ સ્વામીએ એક ભવ્ય મહોત્સવમાં વેદોક્તવિધિથી શ્રી કષ્ટભંજન હનુમાનજી મહારાજની આ મૂર્તિની સ્થાપના કરી.
આ મૂર્તિની સૌપ્રથમ આરતી નૈષ્ઠિક વ્રતધારી શુકમુનિ તથા ગોવિંદાનંદ સ્વામીએ ઉતારી આરતી સમયે સ.ગુ શ્રી ગોપાળનંદ સ્વામી એક લાકડીને પોતાની દાઢીએ ટેકવીને મૂર્તિસામે ત્રાટક વિધિ કરતા ઊભા રહ્યાં.
અને આ મૂર્તિમાં હનુમાનજી મહારાજને અવિર્ભાવ કરવાનો સંકલ્પ કર્યો અને સમાધિયોગમાં શ્રીજીના સંકેત દ્વારા હનુમાનજીને આ મૂર્તિમાં સદા પ્રગટ બિરાજવા આહ્વાન આપ્યું ગુરુ ગોપાળનંદજી સ્વામીની આજ્ઞા થતાંની સાથે જ શ્રી રામદૂત હનુમાનજી આ મૂર્તિમાં તત્કાળ અવિર્ભાવ પામ્યા.
તે સાથે જે આ મૂર્તિ થર થર ધ્રુજવા લાગી સર્વસુખદાતા સ્વામીજીના આહ્વાન બાદ મૂર્તિમાં બિરાજીને મારૂતિનંદન હંસવા લાગ્ય આજે પણ હનુમાનજી ભક્તોના દુઃખો દૂર કરે છે અને અહીંયા એ પ્રસાદી લાકડી હજી પણ હયાત છે.
જીવનમાં એકવાર તો કષ્ટભંજન હનુમાનજીના દર્શન કરવાજોઈએ આ હનુમાન દાદાના મંદિરમાં એક કૂવો પણ આવેલો છે આ કૂવો 176 વર્ષ જૂનો હોય તેવું માનવામાં આવે છે આ કૂવાનું પાણી આખું ગામ પીવા માટે આવતું હતું.
તેથી તે જગ્યા પર સ્વામીએ હનુમાનજીનું મંદિર બનાવ્યું હતું જે લોકો પાણી પીવા માટે આવે તે બધા જ લોકો હનુમાન દાદાના દર્શન કરે છે હનુમાન દાદાની મૂર્તિની આગળ જે કૂવો આવેલો છે ત કુવામાંથી દર શુક્રવારના દિવસે પાણી લેવામાં આવે છે.
ત્યારબાદ તે પાણીને હનુમાન દાદાની મૂર્તિની બાજુમાં બિરાજમાન ગોપાળનંદ સ્વામીની જે છડી આવેલી છે તેનો પર અભિષેક કરીને તે પાણીને મંદિરમાં આવતા ભક્તોને પ્રસાદીમાં આપવામાં આવે છે.
મંદિર બનાવીને સ્વામીજીએ એક વરદાન પણ આપ્યું હતું કે જે લોકો હનુમાન દાદાના દર્શન કરશે તે બધા જ લોકો તેમના જીવનમાં ધન્યતા અનુભવશે કષ્ટભંજન મંદિરમાં ભૂત બાધાઓ અને અન્ય નકારાત્મક શક્તિઓનો પણ નાશ થાય છે.
એવું માનવામાં આવે છે કે અહીં ભૂત-બાધાનો ભોગ બજરંગબલીની સામે લાવીને તેની આંખોમાં જોવાથી સમસ્યા દૂર થઈ જાય છે આ માટે અહીં શનિવારે વિશેષ પૂજા કરવામાં આવે છે.
જે લોકો પર નકારાત્મક શક્તિઓનું વર્ચસ્વ હોય છે અને માનસિક રીતે અસ્વસ્થ હોય છે આવા લોકોને બજરંગબલીની મૂર્તિની સામે ઊભા કરવામાં આવે છે અને તેમને ચમત્કારિક લાકડીનો સ્પર્શ કરવામાં આવે છે જેનો ઉપયોગ સ્વામી ગોપાલાનંદે મૂર્તિની સ્થાપના સમયે કર્યો હતો.
