ઘણીવાર આપણે સાંભળતા આવ્યા છીએ કે ભગવાન વિષ્ણુ મનુષ્ય સ્વરૂપે પૃથ્વી પર આવે છે માત્ર પાપીઓ, અધર્મીઓ અને દુષ્ટોનો નાશ કરવા માટે. પરંતુ શું તમે જાણો છો કે કેટલીક એવી ઘટનાઓ છે જેના કારણે તેમને શ્રાપના કારણે ધરતી પર આવવું પડે છે.
જેમાંથી એક ગંડક નદીમાં ભગવાન વિષ્ણુનું પથ્થર બનીને રહેવાનું છે. આજે અમે તમને આ નદી વિશે જણાવીશું, જેની માન્યતા છે કે અહીંથી મળેલો પથ્થર ભગવાન વિષ્ણુના પૃથ્વી પર હોવાનો પુરાવો છે.
નેપાળમાં ગંડક નદી વહે છે.નેપાળ ભારતની સરહદને અડીને આવેલો ખૂબ જ સુંદર દેશ છે. અહીંની ધાર્મિક અને સાંસ્કૃતિક પરંપરાઓ પણ ભારત જેવી જ છે.
તેનું કારણ એ છે કે નેપાળ મૂળભૂત રીતે પ્રાચીન ભારતનો એક ભાગ છે. સમયની સાથે નેપાળ એક અલગ દેશ તરીકે સ્થાપિત થયો, પરંતુ આજે પણ અહીં દરેક પગલે ભારતીય સંસ્કૃતિની ઝલક જોવા મળે છે.
ગંડકી નદીને ગંડક નદી અને નારાયણી તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. તે મધ્ય નેપાળ અને ઉત્તર ભારતમાં વહેતી નદી છે. ગંડકી નદી દક્ષિણ તિબેટના પર્વતોમાંથી નીકળે છે. તે સોનપુર અને હાજીપુર વચ્ચે ગંગા નદીમાં જોડાય છે.
તે કાલી નદી અને ત્રિશુલી નદીઓના સંગમથી બને છે. આ નદીઓના સંગમથી લઈને ભારતની સરહદ સુધી આ નદી નારાયણી તરીકે ઓળખાય છે. તે નેપાળની સૌથી મોટી નદીઓમાંની એક છે. મહાભારતમાં પણ ગંડકી નદીનો ઉલ્લેખ છે.
તુલસી એ ગંડકી નદી છે.શિવપુરાણ અનુસાર રાક્ષસોના રાજા જાલંદરની પત્નીનું નામ તુલસી હતું. જલંદર પોતે ભગવાન શિવનો અંશ હતો.
જલંદરનો જન્મ ભગવાન શિવના ક્રોધમાંથી થયો હતો. તેથી જલંદર એક પરાક્રમી યોદ્ધા હતો. તેને હરાવવા દેવતાઓ માટે શક્ય નહોતું. જાલંદર પાસે બીજી મોટી શક્તિ હતી. તે તેની પત્ની તુલસી હતી.
તુલસી પોતે ભગવાન વિષ્ણુના ભક્ત હતી. અને તુલસીના પતિના કારણે દેવતાઓ પણ જલંદરને હરાવી શક્યા ન હતા.
પોતાની શક્તિના બળ પર, જલંદરે દેવતાઓના સ્વર્ગ પર આધિપત્ય સ્થાપિત કર્યું.તેથી, સ્વર્ગના અસહાય દેવતાઓ ભગવાન વિષ્ણુ પાસે મદદ માટે ગયા અને તેમની પાસે વિનંતી કરવા લાગ્યા.
પરંતુ જલંદર ભગવાન શિવનો અંશ હોવાથી ભગવાન વિષ્ણુ પણ તેમને મારી શક્યા નહીં. તેથી ભગવાન વિષ્ણુએ તેમને શિવ પાસે જવાની સલાહ આપી. શિવાજી પણ સંમત થયા.
જલંધર દેવોં કે દેવ મહાદેવ કુછનાયા.પરંતુ જલંદરને હરાવવામાં જે વસ્તુ આવી તે તેની પત્ની તુલસી હતી, જે વિષ્ણુની ભક્ત પણ હતી અને પવિત્ર પત્ની પણ હતી. તુલસીના ગુણ અને ગુણે જલંદરને અજેય બનાવી દીધો હતો.
તેથી, કોઈપણ સંજોગોમાં, તુલસીની આ તપસ્યા અને પવિત્રતાને તોડવી જરૂરી હતી. ત્યારે ભગવાન વિષ્ણુએ કપટથી તુલસીનું વ્રત તોડ્યું, જેના કારણે જલંદરને હરાવવાનું સરળ થઈ ગયું.
પરંતુ જ્યારે તુલસીને આ વાતની ખબર પડી તો તેણે ભગવાન વિષ્ણુને પથ્થર બનવાનો શ્રાપ આપ્યો. ભગવાન વિષ્ણુએ તુલસીનો શ્રાપ સ્વીકાર્યો અને કહ્યું કે તમે ગંડકી નદી અને તુલસીના છોડના રૂપમાં પૃથ્વી પર વસશો.
ભગવાન વિષ્ણુના રૂપમાં મળેલા પથ્થરને શાલિગ્રામ કહેવામાં આવે છે.ગંડકી નદીમાં એક ખાસ પ્રકારનો કાળો પથ્થર જોવા મળે છે, જેના પર ચક્ર, ગદા વગેરેના નિશાન છે. ધાર્મિક ગ્રંથો અનુસાર આ પથ્થર ભગવાન વિષ્ણુનું સ્વરૂપ છે. તેને શાલિગ્રામ શિલા કહેવામાં આવે છે.
શિવપુરાણ અનુસાર, ભગવાન વિષ્ણુએ પોતે ગંડકી નદીમાં પોતાનું નિવાસસ્થાન જણાવ્યું હતું અને કહ્યું હતું કે હું ગંડકી નદીના કિનારે નિવાસ કરીશ.
નદીમાં રહેતા કરોડો જીવજંતુઓ તેમના તીક્ષ્ણ દાંત વડે કરડે છે, તે પથ્થરમાં મારા ચક્રની નિશાની કરશે અને તેથી જ આ પથ્થર મારા સ્વરૂપ તરીકે પૂજવામાં આવશે.
ભગવાન વિષ્ણુ અને તુલસી વિવાહની પરંપરા છે.ધાર્મિક ગ્રંથો અનુસાર, એક સમયે તુલસીએ ભગવાન વિષ્ણુને તેના પતિ તરીકે મેળવવા માટે ઘણા વર્ષો સુધી તપસ્યા કરી, જેના પરિણામે ભગવાને તેને લગ્નનું વરદાન આપ્યું.
જે દેવપ્રબોધિની એકાદશી પર પૂર્ણ થાય છે. દેવપ્રબોધિની એકાદશી પર શાલિગ્રામ શિલા અને તુલસીના છોડના લગ્ન કરાવવાની પરંપરા છે.
