ઇઝરાઇલ એ કૃષિની દ્રષ્ટિએ વિશ્વનો સૌથી હાઇટેક દેશ માનવામાં આવે છે. ત્યાં રણ ઝાકળથી પિયત થાય છે, ઘઉં, ડાંગર દિવાલો પર ઉગાડવામાં આવે છે, તે ભારતના લાખો લોકોનું સ્વપ્ન છે. રાજસ્થાનના એક ખેડૂતે ઇઝરાઇલની તર્જ પર ખેતી શરૂ કરી હતી અને આજે તેનું વાર્ષિક ટર્નઓવર સાંભળીને તમે તેના વખાણ કર્યા વિના જીવી શકશો નહીં.ગુડા કુમાવતન રાજસ્થાનના જયપુર જિલ્લામાં આવેલું એક ગામ છે, જે દિલ્હીથી લગભગ 300 કિમી દૂર છે. આ ખેડૂત ખેમારામ ચૌધરી (45 વર્ષ જૂનું) ગામ છે. ખેમારામે ટેક્નોલોજી અને તેમના જ્ઞાનને એવી રીતે જોડ્યું છે કે તે લાખો ખેડૂતો માટે એક ઉદાહરણ બની ગયું છે. આજે તેનો નફો લાખો રૂપિયામાં છે. ખેમારામ ચૌધરીએ ચાર વર્ષ પહેલા ઇઝરાઇલની તર્જ પર સુરક્ષિત ખેતી (પોલી હાઉસ) કરવાનું શરૂ કર્યું હતું. આજે, તેમની આસપાસ 200 જેટલા પોલી હાઉસ બનાવવામાં આવ્યા છે, લોકો હવે આ વિસ્તારને મિની ઇઝરાઇલ તરીકે ઓળખે છે. ખેમારામ તેની ખેતીમાંથી વાર્ષિક એક કરોડનું ટર્નઓવર લઈ રહ્યું છે.
સરકારની બાજુથી ઇઝરાઇલ જવાનો મોકો મળ્ય,રાજસ્થાનના જયપુર જિલ્લા મથકથી લગભગ 35 કિમી દૂર ગુડા કુમાવતન ગામ છે. આ ગામના ખેડૂત, ખેમારામ ચૌધરી (45 વર્ષ) ને સરકાર વતી ઇઝરાઇલ જવાની તક મળી. ઇઝરાઇલથી પાછા ફર્યા પછી, તેની પાસે કોઈ થાપણો નહોતી, પરંતુ ત્યાં કૃષિની તકનીકીઓ જોઈને, તેમણે નક્કી કર્યું કે તે તે તકનીકોને તેમના ખેતરમાં પણ અમલમાં મૂકશે.સરકારી સબસિડી સાથે પહેલું પોલી હાઉસ,તેમણે સરકારની સબસિડીથી ચાર હજાર ચોરસ મીટરમાં પહેલું પોલી હાઉસ સ્થાપ્યું. ખેમારામ ચૌધરી ફોન પર ગાઓન કનેક્શનને કહે છે, “પોલી હાઉસ સ્થાપવા માટે 33 લાખનો ખર્ચ થયો હતો, તેમાંથી મારે નવ લાખ ચૂકવવાના હતા જે મેં બેંકમાંથી લોન લીધી હતી, બાકીનાને સબસિડી મળી. પ્રથમ વખત કાકડી વાવવા માટે લગભગ દોઢ લાખ રૂપિયા ખર્ચ કરવામાં આવ્યા હતા.
મેં ચાર મહિનામાં 12 લાખ રૂપિયાની કાકડી વેચી છે, ખેતી કરવાનો મારો આ પહેલો અનુભવ હતો. તેઓ આગળ સમજાવે છે, “મેં વિચાર્યું નહોતું કે હું જલ્દીથી બેંકની લોન ભરપાઈ કરીશ, પરંતુ ચાર મહિનામાં જ મને સારો નફો મળતાં જ મેં તરત જ બેંકની લોન ચૂકવી દીધી. ચાર હજાર ચોરસ મીટરથી પ્રારંભ કરાયેલ, આજે ત્રીસ હજાર ચોરસ મીટરમાં એક પોલી હાઉસ બનાવવામાં આવ્યું છે.આ વિસ્તાર મીની ઇઝરાઇલ તરીકે ઓળખાય છે,ખેમારામ ચૌધરી રાજસ્થાનના પહેલા ખેડૂત હતા જેમણે આ ઇઝરાઇલ મોડેલની શરૂઆત કરી હતી. આજે તેમની પાસે તેમના પોતાના સાત પોલી હાઉસ છે, બે તળાવ, ચાર હજાર ચોરસ મીટરનો ફેન પેડ, 40 કેડબલ્યુ સોલર પેનલ. આજે, તેમની આસપાસ પાંચ કિલોમીટરની ત્રિજ્યામાં 200 જેટલા પોલી હાઉસ બનાવવામાં આવ્યા છે.
આ જિલ્લાના ખેડુતો હવે સંરક્ષિત ખેતી કરીને સારો નફો મેળવી રહ્યા છે. લોકો હવે આ સમગ્ર વિસ્તારને મિનિ ઇઝરાઇલ તરીકે પોલી હાઉસથી ઓળખે છે. ખેમારામ કહે છે, “જો ખેડૂત ખેતીની નવી પધ્ધતિઓ જાણે છે અને ખેડૂત સખત મહેનત કરે છે, તો પછી તેની આવક 2019 માં બમણી થશે નહીં પણ દસ ગણી વધશે.ખેતી એ નફાકારક ધંધો છે,પોતાની વધેલી આવકનો અનુભવ શેર કરતાં તેઓ કહે છે, “પાંચ વર્ષ પહેલાં અમારી પાસે એક પણ રૂપિયા જમા નહોતો, આ ખેતીમાંથી આખું વર્ષ કુટુંબનો ખર્ચ પૂરો કરવો મુશ્કેલ હતો. ખેતી હંમેશાં ખોટ-કમાણીનો સોદો કરતી હતી, પરંતુ હું ઇઝરાઇલથી પાછો આવ્યો અને મારી ખેતીમાં નવી પદ્ધતિઓ અપનાવી ત્યારથી મને લાગે છે કે ખેતી એક ફાયદાકારક સોદો છે, આજે ફક્ત ત્રણ હેક્ટર જમીનમાં એક કરોડનું ટર્નઓવર થાય છે વાર્ષિક.
ખેમારામે 2006-07 થી તેમની ખેતીમાં 18 બીઘા ખેતીમાં ટપક સિંચાઈનો ઉપયોગ કર્યો હતો. આને કારણે પાકને જરૂરિયાત મુજબ પાણી મળે છે અને ખર્ચ ઓછો થાય છે. ટપક સિંચાઈને લીધે, તેઓને સરકારી ખર્ચે જયપુર જિલ્લામાંથી ઇઝરાઇલ જવાની તક મળી, જ્યાંથી તેઓએ ખેતીની નવી તકનીકો શીખી છે.ઇઝરાયલી મોડેલ પર ખેતીથી ટેનફોલ્ડ નફો,જયપુર જિલ્લાના બેસીડી અને ગુધા કુમાવતન ગામના ખેડુતોએ ઇઝરાઇલમાં વપરાતી પોલીહાઉસ આધારિત ખેતીને અહીં એક વાસ્તવિકતા બનાવી છે. નવમા પાસ ખેમારામની હાલત પાંચ વર્ષ પહેલા અન્ય સામાન્ય ખેડુતોની જેવી હતી. 15 વર્ષ પહેલા આજે તેના પિતા લેણમાં હતા. વધારે અભ્યાસ ન કરી શકવાના કારણે, પરિવારની આજીવિકાની ખેતી એ આવકનો મુખ્ય સ્રોત હતો. તેઓ કૃષિમાં જ પરિવર્તન ઇચ્છતા હતા, તેઓ ટપક સિંચાઇથી પ્રારંભ કરતા. ઇઝરાઇલ ગયા પછી, તે ત્યાં મોડેલ અપનાવવા માંગતો હતો.
તેમણે કૃષિ વિભાગની સહાયથી અને બેંકમાંથી લોન લીધા બાદ શરૂઆત કરી હતી. ચાર મહિનામાં તેણે 12 લાખની ખીર વેચી, તેનાથી આત્મવિશ્વાસ વધ્યો. આ જોતાં ખેમારામે સાત પોલી હાઉસ ઉંભા કરીને એક કરોડનું વાર્ષિક ટર્નઓવર લેવાનું શરૂ કર્યું છે. ખેમારમે કહ્યું, “મેં મારા પોતાના સાત પોલી હાઉસ લગાવ્યા અને મારા ભાઈઓને પણ પોલી હાઉસ મળ્યા, અગાઉ આપણને સરકારી સબસિડીથી પોલી હાઉસ લગાવવામાં આવ્યા હતા, પરંતુ હવે અમે તેમને સીધા જ સ્થાપિત કરાવીએ છીએ, સમાન સરેરાશ આવે છે, પહેલા લોકો સ્થાપિત થવામાં શરમાતા હતા. પોલી હાઉસ હવે. સબસિડી માટે બે હજાર ફાઇલો પડી છે.તેમના ફાર્મમાં રાજસ્થાનનો પહેલો ફેન પેડ,ફેન પેડ નો અર્થ છે કે તમે આખા વર્ષ દરમ્યાન ગમે તે પાક મેળવી શકો છો. તેની કિંમત ખૂબ વધારે છે, તેથી સામાન્ય ખેડૂત તેને રોપવાની હિંમત ધરાવતો નથી. 50 લાખના ખર્ચે 10 હજાર ચોરસ મીટરમાં ચાહક પેડ લગાવનારા ખેમારમે કહ્યું કે, “તમે આખા વર્ષ દરમ્યાન જે પણ પાક લેવા માગો છો તે લઈ શકું છું, હું ફક્ત કેન્ટાલોપ અને કાકડી લેઉં છું, તેનો ખર્ચ વધારે છે પરંતુ નફો પણ ચાર વખત થાય છે.
દોઢ મહિના પછી, કાકડી આ ક્ષેત્રમાંથી બહાર આવવાનું શરૂ કરશે, જ્યારે તરબૂચ ક્યાંય પણ ઉગે નહીં, ત્યારે પંખાના પોડમાં, તેઓ સારી ઉપજ અને સારા ભાવ લે છે. તેઓ આગળ સમજાવે છે, “કાકડી અને કેન્ટાલૂપને ખૂબ જ સારો નફો મળે છે, એક તરફ 23 ચાહકો સ્થાપિત થાય છે, બીજી બાજુ પાણીનો ફુવારો વહેતો રહે છે, ઉનાળામાં જ્યારે તાપમાન ઉંચું હોય છે, તો પછી આ ચાહકો સૌરથી ચાલે છે, જરૂરી પાક. જે મુજબ વાતાવરણ ઉપલબ્ધ છે, જેના કારણે ઉપજ સારો છે.ટપક સિંચાઈ અને લીલા ઘાસની પદ્ધતિ ઉપયોગી છે,ટપક સિંચાઈથી ઘણા પૈસાની બચત થાય છે અને લીલા ઘાસ દ્વારા પાક હવામાન, નીંદણથી બચાવે છે, જે સારી ઉપજ આપે છે. તડબૂચ, કાકડી, ટિંડે અને ફૂલોની ખેતીમાં સારો નફો છે. સરકાર આમાં સારી સબસિડી આપે છે, એકવાર ખર્ચ લાદવામાં આવે તો તેમાંથી સારી ઉપજ લઈ શકાય છે.
તળાવના પાણીથી છ મહિના સુધી સિંચાઈ કરો,મરમે તેની અડધા હેક્ટર જમીનમાં બે તળાવ બનાવ્યા છે, જેમાં વરસાદનું પાણી એકઠું થાય છે. આ પાણીથી છ મહિના સુધી સિંચાઈ કરી શકાય છે. ટપક સિંચાઇ અને તળાવનું પાણી સંપૂર્ણ સિંચાઈ પૂરી પાડે છે. તે માત્ર ખેમારામ જ નથી, પરંતુ અહીંના મોટાભાગના ખેડુતો આ રીતે જળ સંગ્રહ કરે છે. પોલી હાઉસની છત પર લગાવેલા માઇક્રો સ્પ્રિંકલર્સ તાપમાનને નીચું રાખે છે. દસ ફૂટના ફુવારાઓ પાકમાં ભેજ જાળવી રાખે છે.સોલાર એનર્જીથી પાવર કટને હરાવી,બધા સમય વીજળી નથી, તેથી ખેમારે સરકારી સબસિડીની મદદથી તેના ફાર્મમાં 15 વોટની સોલર પેનલ્સ લગાવી અને 25 વોટ જાતે સ્થાપિત કર્યા. તેમની પાસે 40 વોટની સોલર પેનલ છે. તે પોતાનો અનુભવ કહે છે, “જો ખેડૂતે પોતાની આવક વધારવી હોય તો તેને થોડો જાગૃત રહેવું પડશે.
કોઈએ કૃષિ સંબંધિત સરકારી યોજનાઓ વિશે જાગૃત રહેવું પડશે, થોડું જોખમ લેવું જોઈએ, તો જ ખેડૂત તેની આવક અનેકગણી વધારી શકે છે. તેઓ આગળ સમજાવે છે, “સોલાર પેનલ્સ લગાવવાથી પાકને સમયસર પાણી મળે છે, પંખાના પેડ પણ આની મદદથી ચાલે છે, ફક્ત એક જ વાર સ્થાપિત કરવામાં નાણાં ખર્ચવામાં આવ્યા છે પરંતુ ઉપજ પણ અનેકગણો વધ્યો છે, જેનો નફો છે. સાથે સોલાર પેનલ્સની મદદ, અમે પાવર કટ હરાવીએ છીએ.ખેડુતો તેમના મિનિ ઇઝરાઇલને જોવા દરરોજ આવે છે,રાજસ્થાનના આ મીની ઇઝરાઇલની ચર્ચા ઘણા અન્ય રાજ્યોની સાથે અને વિદેશના ઘણા ભાગોમાં પણ આખા રાજ્યમાં થાય છે. ખેતીનું આ ઉત્તમ મોડેલ જોવા ખેડુતો દરરોજ અહીં આવતા રહે છે. ખેમારમે કહ્યું, “આજે હું ખૂબ જ ખુશ છું કે ખેડુતોએ ખેતીની રીતમાં પરિવર્તન લાવવાનું શરૂ કર્યું છે. અમે રાજસ્થાનમાં ઇઝરાઇલ મોડેલની શરૂઆત કરી, આજે આ સંખ્યા સેંકડો પર પહોંચી ગઈ છે, ખેડુતો સતત આ રીતે ખેતી કરવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યા છે.
