એવા સમયે જ્યારે બેરોજગારી અને ઘટતી જતી નોકરીની તકો સમગ્ર દેશમાં ચિંતાનું મુખ્ય કારણ છે, ત્યાં એક મહિલા છે જે ક્યારેય શાળાએ ગઈ નથી, પરંતુ દૂધ વેચીને વાર્ષિક આશરે 1 કરોડ રૂપિયા કમાય છે.
ગુજરાતના બનાસકાંઠા જિલ્લાના ધાનેરાના ચારડા ગામની કનુબેન ચૌધરીની વાર્તા અને તેણીની સખત મહેનત અને સફળતા હાંસલ કરવા માટેનો નિર્ધાર એ અન્ય મહિલાઓ માટે પ્રેરણારૂપ છે જેઓ તેમના જીવનમાં વધુ ઊંચાઈ પ્રાપ્ત કરવા માંગે છે.
આજના સમયમાં મહિલાઓ પુરૂષો સાથે ચાલે છે તેનું એક જીવતું જાગતું ઉદાહરણ છે 55 વર્ષીય કનુબેન ચૌધરી કે જેઓ ક્યારેય શાળાએ ગયા નથી. હવે તેઓએ ઘરેલું જાળવણી અને ખેતમજૂરી તેમજ પશુપાલનની જવાબદારી ઉપાડી લીધી છે. તે વાર્ષિક રૂ. 95 લાખનું દૂધ વેચે છે.
બનાસકાંઠા જિલ્લાના ધાનેરા ગામના ચારડા ગામે કનુબેનના પતિ અને બે પુત્રો રહે છે. કનુબેન ચૌધરીએ તેમના પ્રયત્નો વિશે જણાવ્યું કે, 20 વર્ષ પહેલા અમે ખેતી પર નિર્ભર હતા પરંતુ એક સમયે અમારી પાસે ચાર ભેંસ હતી જ્યારે ખેતી સારી હતી અને આવક ઓછી હતી.
પરંતુ પછી અમે બે HF ગાયો લાવ્યા અને પછી કથળતી ધંધામાં સફળતા બદલાઈ ગઈ. કનુબેને થોડા વર્ષો પહેલા ડેરી ફાર્મિંગ શરૂ કર્યું હતું. તેણે 10 પ્રાણીઓથી શરૂઆત કરી. આ પ્રાણીઓનું તમામ કામ તે પોતે જ સંભાળતો હતો.
કનુબેન પોતે દૂધ ભરવાનું અને પછી દૂધ વેચવાનું કામ કરતા. તે ગામથી 3 કિમી દૂર આવેલી ડેરીમાં પગપાળા ગાય અને ભેંસનું દૂધ વેચવા જતો હતો. ધીરે-ધીરે તેની મહેનત રંગ લાવી અને કામે વેગ મળવા લાગ્યો. કનુબેનની આવક પણ વધવા લાગી.આવકમાં વધારો થતાં તેણે પોતાના પશુધનની સંખ્યા વધારવાનું શરૂ કર્યું.
આજે તેમની ડેરીમાં 100 પશુઓ છે, જેમ જેમ કામ આગળ વધતું ગયું તેમ તેમ કનુબેન ટેક્નોલોજી તરફ વળ્યા. આજે મશીનો દ્વારા દૂધ કાઢવામાં આવે છે. લગભગ 1000 લીટર દૂધ એકત્ર થાય છે.કનુબેને પોતાની આવડત અને મહેનતથી પોતાના પરિવાર અને ગામનું નામ રોશન કર્યું છે.
તેમને બનાસડેરી દ્વારા 2016-17માં સૌથી વધુ દૂધ જમા કરનાર તરીકે શ્રેષ્ઠ બનાસ લક્ષ્મી એવોર્ડ એનાયત કરવામાં આવ્યો હતો. આ સન્માનમાં તેમને 25,000 રૂપિયાની રોકડ રકમ પણ આપવામાં આવી હતી.
કનુબેનને ગુજરાત સરકાર દ્વારા રાજ્યનો શ્રેષ્ઠ પશુપાલન એવોર્ડ પણ એનાયત કરવામાં આવ્યો છે. નેશનલ ડેરી ડેવલપમેન્ટ બોર્ડ (NDDB) દ્વારા કનુબેનનું રાષ્ટ્રીય સ્તરે સન્માન પણ કરવામાં આવ્યું છે. કનુબેન કહે છે કે કોઈ પણ કાર્ય અશક્ય નથી. સખત મહેનત અને સમર્પણથી તે શક્ય છે.
કનુબેન પ્રાણીઓની ખૂબ કાળજી લે છે. પોતે ખેતરમાંથી ઘાસચારો લાવે છે. પ્રાણીઓને ખોરાક આપો, તેમની સ્વચ્છતા અને દૂધ તેમની દેખરેખ હેઠળ મેળવો. તેમની ડેરીમાં પશુઓની તમામ સુવિધાઓ છે. તેમાં એરકન્ડિશન્ડ રૂમ, મીઠા પાણીની વ્યવસ્થા અને પશુઓને નહાવાનું મશીન પણ છે.
કનુબેન દરરોજ સવારે જીપમાં ગાયોનું દૂધ લેવા અને બનાસડેરી ખાતે એકત્ર કરવા જાય છે. જોકે, કનુબેનની મહેનત અને સફળતા જોઈને બનાસડેરીએ તેમના ગામમાં દૂધ સંગ્રહ કેન્દ્ર શરૂ કર્યું છે. ગામની અન્ય મહિલાઓનું કહેવું છે કે કનુબેનના કારણે હવે દૂધ લેવા દૂર સુધી જવું પડતું નથી.
ગુજરાતમાં લગભગ 18,000 ગામો છે જ્યાં 50 ટકાથી વધુ ગામડાઓ દૂધ ઉત્પાદન અને ખેતીના વ્યવસાય સાથે સંકળાયેલા છે. તેમાં મહિલાઓનું વિશેષ અને મોટું યોગદાન છે કારણ કે તેઓ ખેતી અને પશુપાલન માટે જરૂરી શ્રમમાં મોખરે છે.
બનાસ ડેરીના પ્રમુખ અને ગુજરાત સરકારના ભૂતપૂર્વ મંત્રી શંકર ચૌધરીએ આ વિસ્તારમાં ચૌધરીના ઉદય અને તેમની લોકપ્રિયતા વિશે વાત કરી હતી. કાનુબેન બહુ ભણેલા નથી, પરંતુ તેમણે તેમના પરિવારને રોજગારી આપવા માટે આટલું તેજસ્વી કામ કર્યું છે.
જિલ્લામાં લગભગ સાડા ત્રણ લાખ આવી મહિલાઓ છે જેઓ પશુપાલન દ્વારા દર મહિને 650 કરોડ રૂપિયા કમાય છે. આ મહિલાઓ વિશ્વમાં પશુપાલનમાં મોખરે છે અને મહિલાઓના સશક્તિકરણમાં તેમનો મોટો ફાળો છે.
